czas pracy, wymiar czasu pracy, czas pracy kierowcy, godziny nadliczbowe, praca w porze nocnej
lupa
Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
A A A

Gazeta Podatkowa nr 68 (1943) z dnia 25.08.2022

Praca w niedziele i święta i jej rekompensowanie

Niedziele i święta generalnie są dniami wolnymi od pracy. Jest jednak wiele branż, w których można pracować w dni świąteczne oraz w niedziele. Uciążliwość takiej pracy, wyrażająca się w konieczności podejmowania jej w dni, które są wolne dla ogółu pracowników, musi być odpowiednio zrekompensowana. Niezależnie od specyfiki działalności danego zakładu zasady rekompensaty za niedzielną i świąteczną pracę są takie same dla wszystkich pracodawców.

Kodeksowa niedziela i święto

Dni świąteczne i niedziele w rozumieniu kalendarzowym trwają od godziny 0000 do godziny 2400 danego święta lub niedzieli. Niedziela i święto w ujęciu prawa pracy przypada jednak na inne godziny. Zgodnie z art. 1519 § 2 K.p. za pracę w niedzielę i święta, dla celów rozliczania czasu pracy, uważa się pracę wykonywaną między godz. 600 w niedzielę/święto a godz. 600 w następnym dniu - chyba że pracodawca ustali jeszcze inne godziny. Taka definicja niedzieli i święta jest stosowana do ogółu pracowników, z wyjątkiem pracowników handlu.

W placówkach handlowych definicja pracy w niedziele i święta wynika z art. 3 pkt 7 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2021 r. poz. 936 ze zm.). Stanowi on, że pracą w niedziele i święta jest praca w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 2400 w sobotę a godziną 2400 w niedzielę, i między godziną 2400 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 2400 w święto. Niedziela i święto w placówkach handlowych pokrywa się więc z kalendarzem, w przeciwieństwie do "kodeksowej" niedzieli i święta.

Generalnie niedziele i święta wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy są dniami wolnymi od pracy (art. 1519 K.p.). Nie dotyczy to jednak pracowników zatrudnionych w branżach objętych zakresem art. 15110 K.p. i częściowo art. 1519b K.p. Regulacja art. 15110 K.p. zawiera katalog przypadków (branż), w których praca w niedziele i święta ustawowo wolne od pracy jest dopuszczalna (patrz ramka).

Dla Prenumeratorów GOFIN
Przepisy Przepisy w zakresie Prawa pracy dostępne w serwisie www.przepisy.gofin.pl

Dzień wolny albo dodatek

Rekompensowanie pracy w niedziele i święta dla wszystkich grup zatrudnionych (także pracowników handlu) odbywa się na takich samych zasadach. Zgodnie z art. 15111 § 1 i 2 K.p., pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi w zamian za:

  • pracę w niedzielę - inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a gdy nie jest to możliwe - do końca okresu rozliczeniowego,
  • pracę w święto - inny dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego.

Jeżeli wykorzystanie w powyższym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę nie jest możliwe, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w niedzielę. Taka sama rekompensata przysługuje, gdy nie jest możliwe wykorzystanie w okresie rozliczeniowym dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto. Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy określające zasady rekompensaty za pracę w niedzielę.

Należy nadmienić, że pracodawca, u którego jest dozwolona praca w niedziele i święta, powinien zapewnić pracownikom łączną liczbę dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym, odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt i dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (art. 147 K.p.). Ponadto pracownik pracujący w niedziele powinien co najmniej raz na 4 tygodnie korzystać z niedzieli wolnej od pracy (art. 15112 K.p.).


Za pracę w niedziele i święta przysługuje pracownikowi cały dzień wolny od pracy, bez względu na liczbę godzin pracy świadczonej w niedzielę/święto.

Nieudzielenie dnia wolnego a nadgodziny

Nieudzielenie dnia wolnego za pozarozkładową pracę w niedzielę lub święto na ogół powoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Za każdą godzinę takiego przekroczenia pracownikowi przysługuje 100% dodatek. W przypadku pracy w niedziele i święta niezrekompensowanej dniem wolnym występują więc dwie odrębne podstawy nabycia prawa do dodatków: za pracę w niedzielę lub święto (art. 15111 § 2 K.p.) i za przekroczenie normy średniotygodniowej (art. 1511 § 2 K.p.).

Generalnie PIP uznawała, że w takiej sytuacji za pracę w niedzielę (i święto) niezrekompensowaną innym dniem wolnym od pracy w danym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługują 2 dodatki do wynagrodzenia. Odmienne zdanie w tej kwestii miał jednak SN, który w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05, przyjął, iż w przypadku, gdy nieoddanie dnia wolnego za pracę w niedzielę spowoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy, pracownikowi przysługuje tylko jeden dodatek. W omawianej sprawie brakowało więc jednolitego stanowiska. Aktualnie jednak Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii przychyliło się do poglądu wyrażonego przez PIP, uznając w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r., że pracownikowi w takiej sytuacji przysługują 2 niezależne dodatki (patrz stanowisko w ramce).

"Jeżeli pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto nie został udzielony inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego - co może nastąpić tylko wyjątkowo - to przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Ponadto, jeżeli nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę spowoduje przekroczenie przeciętnej (40-godzinnej) tygodniowej normy czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym, to taka praca będzie stanowić pracę nadliczbową z wynikającymi z tego faktu konsekwencjami. Z tego tytułu zatem - niezależnie od 100% dodatku, o którym mowa w art. 15111 § 2 k.p. - pracownikowi będzie przysługiwał również dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, a praca ta będzie wliczana do limitu godzin nadliczbowych spowodowanych szczególnymi potrzebami pracodawcy.

Powyższe przepisy stanowią bowiem dwa, niezależne od siebie tytuły do otrzymania dodatku do wynagrodzenia i w razie ich zbiegu pracownik ma otrzymać wynagrodzenie na podstawie obu tych tytułów. Na podstawie art. 1511 k.p. za pracę nadliczbową oraz na podstawie art. 15111 § 2 za pracę, która nie jest pracą nadliczbową, lecz za którą przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 1 k.p., tj. w takiej samej jak dodatek za pracę nadliczbową. (...)".

Stanowisko Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r.

Należy pamiętać, że udzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto rekompensuje taką pracę tylko w granicach normy dobowej. Praca powyżej tej normy (zazwyczaj powyżej 8 godzin) powinna być zrekompensowana na zasadach dotyczących nadgodzin dobowych (przykład).

Przykład

Pracownik jest zatrudniony w firmie, w której praca w niedziele i święta jest dopuszczalna, w systemie podstawowym, od poniedziałku do piątku, w godzinach 700-1500. Sobota jest dniem wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. W dniu 14 sierpnia 2022 r. pracownik przyszedł do pracy w niedzielę (zgodnie z rozkładem wolną dla niego od pracy) na 10 godzin. Przy założeniu, że pracodawca do końca 4-miesięcznego okresu rozliczeniowego nie odda pracownikowi dnia wolnego za tę pracę i że w związku z tym wystąpią przekroczenia średniotygodniowe, pracownik za 10 godzin pracy w niedzielę powinien otrzymać:

- normalne wynagrodzenie za 10 godzin pracy w niedzielę,
- dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę w granicach normy dobowej (z tytułu pracy w niedzielę niezrekompensowanej dniem wolnym),
- drugi 100% dodatek za pracę w niedzielę w granicach normy dobowej (z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej),
- dodatek za 2 godziny z przekroczenia dobowego (9. i 10. godz. pracy) w wysokości 100% lub czas wolny (decyzja o formie rekompensaty powinna zapaść przed wypłatą za sierpień br.).

Choroba w dniu wolnym

W praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których pracownik, któremu udzielono dnia wolnego za pracę w niedziele lub święto, w tym dniu jest chory. Powstaje wówczas pytanie, czy pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi kolejnego dnia wolnego. Przy analizie tego problemu rozstrzygające znaczenie ma art. 130 K.p. określający metodykę ustalania wymiaru czasu pracy. Zgodnie z art. 130 § 3 K.p. wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.

Dla Prenumeratorów GOFIN
Orzecznictwo Baza orzeczeń sądowych dostępna w serwisie 
www.orzecznictwo.gofin.pl

W przypadku gdy pracownik w danym dniu nie miał zaplanowanej pracy (gdyż np. udzielono mu dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto), to jego choroba w tym dniu nie może obniżyć czasu pracy. Wymiar czasu pracy ulega bowiem obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej absencji przypadającej na dni wyznaczone w rozkładzie czasu pracy jako robocze, a nie wolne. Tym samym nie ma podstaw do udzielenia pracownikowi kolejnego dnia wolnego od pracy. Takie stanowisko zajęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, uznając w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 19 lipca 2016 r., że udzielenie pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę innego dnia wolnego od pracy w ustawowych terminach całkowicie rekompensuje pracę w takim dniu. Pracodawca nie ma również obowiązku wypłaty dodatków do wynagrodzenia - nie ma znaczenia, że pracownik w tym dniu był na zwolnieniu chorobowym. Fakt, że z tego powodu pracownik nie mógł efektywnie wykorzystać dnia wolnego, nie daje mu prawa do tych dodatków. Obiektywnie bowiem został mu udzielony dzień wolny.

Przypadki dozwolonej pracy w niedziele i święta

Praca w niedziele i święta jest dozwolona:

- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- w ruchu ciągłym i przy pracy zmianowej,
- przy niezbędnych remontach,
- w transporcie i w komunikacji,
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
- w rolnictwie i hodowli,
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich i jednostkach gospodarki komunalnej,
zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
- w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta,
- przy wykonywaniu prac:
polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni wolne od pracy obowiązujące w RP są u niego dniami pracy,
zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa powyżej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510)

www.Czas-Pracy.pl - Praca w niedziele i święta:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.KodeksPracy.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
30
31
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
KODEKS PRACY, Prawo Pracy
Vademecum Kadrowego - kompleksowo opracowane zagadnienia z prawa pracy

GOFIN PODPOWIADA - Prawo Pracy

Kompleksowe opracowania tematyczne

WSKAŹNIKI - Prawo Pracy

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.