Rozliczenie pracy pozarozkładowej w niedzielę

Pracownik jest zatrudniony na pełny etat i świadczy pracę w podstawowej organizacji od poniedziałku do piątku w godzinach od 8⁰⁰ do 16⁰⁰. Na polecenie pracodawcy przyszedł do pracy w niedzielę 5 stycznia 2025 r. na 4 godziny (na inwentaryzację). Jak rozliczyć te 4 godziny pracy w niedzielę? Czy są to nadgodziny płatne ze 100% dodatkiem, czy też można mu w zamian udzielić czasu wolnego?

Zasady rekompensowania pracy w niedziele i święta zostały uregulowane w art. 151¹¹ Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.). Jak przewiduje powołany przepis, pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta w przypadkach, o których mowa w art. 151¹⁰ pkt 1-9 i pkt 11 K.p. oraz w przepisach ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy w zamian za pracę w niedzielę - w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie we wskazanym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego. Natomiast gdy udzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę nie jest również możliwe do końca okresu rozliczeniowego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w niedzielę.

Za pracę w niedzielę pracownikowi przysługuje cały dzień wolny od pracy. Przy czym udzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto rekompensuje taką pracę tylko w granicach normy dobowej. Praca powyżej tej normy (zazwyczaj powyżej 8 godzin) powinna być zrekompensowana na zasadach dotyczących godzin nadliczbowych dobowych.

Nieudzielenie dnia wolnego za pozarozkładową pracę w niedzielę na ogół skutkuje powstaniem przekroczeń średniotygodniowej normy czasu pracy. Za każdą godzinę takiego przekroczenia pracownikowi przysługuje 100% dodatek.

W przypadku pracy w niedzielę niezrekompensowanej dniem wolnym występują więc dwie odrębne podstawy nabycia prawa do dodatków:

za pracę w niedzielę lub święto (art. 151¹¹ § 2 K.p.) i
za przekroczenie normy średniotygodniowej (art. 151¹ § 2 K.p.).

Tak też stwierdziła Państwowa Inspekcja Pracy. Odmienne zdanie w tej kwestii miał Sąd Najwyższy (por. uchwałę z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05). Natomiast Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii podzieliło pogląd PIP w omawianej sprawie w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r. (patrz ramka).

"Jeżeli pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto nie został udzielony inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego - co może nastąpić tylko wyjątkowo - to przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Ponadto, jeżeli nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę spowoduje przekroczenie przeciętnej (40-godzinnej) tygodniowej normy czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym, to taka praca będzie stanowić pracę nadliczbową z wynikającymi z tego faktu konsekwencjami. Z tego tytułu zatem - niezależnie od 100% dodatku, o którym mowa w art. 151¹¹ § 2 K.p. - pracownikowi będzie przysługiwał również dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia (...).

Powyższe przepisy stanowią bowiem dwa, niezależne od siebie tytuły do otrzymania dodatku do wynagrodzenia i w razie ich zbiegu pracownik ma otrzymać wynagrodzenie na podstawie obu tych tytułów. Na podstawie art. 151¹ K.p. za pracę nadliczbową oraz na podstawie art. 151¹¹ § 2 za pracę, która nie jest pracą nadliczbową, lecz za którą przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1 K.p., tj. w takiej samej jak dodatek za pracę nadliczbową. (...)".

Stanowisko MRPiT udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r.