Czas wolny za nadgodziny a gwarancja wynagrodzenia minimalnego

Pracownik wypracował kilka nadgodzin dobowych i złożył wniosek o udzielenie mu za te nadgodziny czasu wolnego. Chciałby jednak ten czas wolny wykorzystać na początku kolejnego okresu rozliczeniowego (w styczniu 2024 r.). Czy to jest możliwe? Czy pracownikowi przysługuje wyrównanie do płacy minimalnej, jeżeli w miesiącu udzielenia czasu wolnego nie wypracuje nominału, a jest wynagradzany stawką minimalną?

Pracodawca może zrekompensować pracę w nadgodzinach poprzez m.in. udzielenie pracownikowi czasu wolnego (obok wypłaty normalnego wynagrodzenia za tę pracę w terminie bieżącej wypłaty).

Wymiar czasu wolnego oraz graniczny termin jego udzielenia zależy od tego, czy z wnioskiem o czas wolny wystąpił pracownik, czy też o jego udzieleniu zdecydował jednostronnie pracodawca. W pierwszym przypadku proporcja godzin wolnych do liczby nadgodzin wynosi 1:1, a w drugim 1,5:1. Termin wykorzystania czasu wolnego, w sytuacji, gdy jego udzielenie następuje bez wniosku pracownika, powinien przypadać najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiły nadgodziny. Powyższe wynika z art. 151² § 2 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Przepis ten nie określa granicznego terminu udzielenia czasu wolnego na wniosek pracownika. Może więc to nastąpić poza granicami czasowymi okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiły nadgodziny, np. w kolejnym okresie rozliczeniowym rozpoczynającym się od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego.

Udzielenie czasu wolnego za pracę w nadgodzinach z inicjatywy pracodawcy (tj. bez wniosku pracownika) nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, w miesiącu korzystania z czasu wolnego. Jeżeli to pracownik wnioskuje o czas wolny, takich gwarancji nie ma. Z formalnego punktu widzenia nie ma też gwarancji otrzymania w takiej sytuacji wynagrodzenia na poziomie minimalnym. Jednak resort pracy uznał, że pracownik zachowuje w tym przypadku prawo do tego wynagrodzenia (patrz ramka).

"(...) Za czas wolny udzielony pracownikowi tytułem rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych na jego wniosek, zgodnie z art. 151² K.p., generalnie wynagrodzenie nie przysługuje.

Trzeba mieć jednak na uwadze, że wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy powinno być ustalone w taki sposób, aby jego wysokość nie była niższa od obowiązującej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli zatem miesięczne wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy (na pełny etat) jest równe wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (...), to pracownik ten nie może otrzymywać za dany miesiąc wynagrodzenia na niższym od wskazanego wyżej poziomie. (...)".

Stanowisko MRPiPS udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 9 stycznia 2018 r.