Czas pracy w 2024 roku - Dodatek do Gazety Podatkowej nr 97 (2076) z dnia 4.12.2023

Wysokość dodatków za pracę w porze nocnej w 2024 r.

Za każdą godzinę pracy w porze nocnej ustawodawca przyznał pracownikom dodatek do wynagrodzenia. Ma on zrekompensować uciążliwość takiej pracy. Podstawę ustalenia tego dodatku stanowi minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku kalendarzowym, z uwzględnieniem nominalnego wymiaru czasu pracy w poszczególnych miesiącach roku. W 2024 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie dwukrotnie: od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. będzie wynosiło 4.242 zł, a od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. - 4.300 zł, co wynika z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1893).

Ustalenie pory nocnej

Dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej przysługuje za każdą godzinę takiej pracy. Godziny pory nocnej w zakładzie wyznacza pracodawca, przy czym powinna ona przypadać na 8 godzin pomiędzy godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰. Tak stanowi art. 151⁷ § 1 K.p. W razie niewyznaczenia w zakładzie pory nocnej przyjmuje się, że obejmuje ona wszystkie 10 godzin w przedziale od 21⁰⁰ do 7⁰⁰.

Przepisy Kodeksu pracy wyodrębniają też grupę pracowników "pracujących w nocy". Są to pracownicy, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Przy czym czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje on prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Ograniczenie do 8 godzin pracy w porze nocnej nie dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Obliczanie dodatku za pracę w nocy

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 K.p.). Dodatek ten wypłaca się bez względu na to, czy praca w porze nocnej ma charakter regularny, czy sporadyczny. Sposób ustalenia tego dodatku reguluje § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). Stanowi on, że w celu obliczenia wysokości dodatku za pracę w nocy, należy minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym roku podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Z tak obliczonej stawki godzinowej oblicza się dodatek w wysokości 20%.

W powołanym przepisie użyte jest określenie "liczba godzin przypadająca do przepracowania w danym miesiącu". Jak wyjaśnił Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r., przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z art. 130 K.p. Zdaniem GIP nie stosuje się jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych w danym miesiącu, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania, obliczoną zgodnie z art. 130 K.p. Nominalny wymiar czasu pracy do przepracowania w poszczególnych miesiącach roku jest różny, tym samym różne są wysokości dodatków za pracę w nocy w tych miesiącach.

Zastąpienie dodatków ryczałtem

Ustawodawca dopuścił możliwość wypłaty ryczałtu za pracę w nocy zamiast dodatków za tego rodzaju pracę. Jest to jednak możliwe wyłącznie w stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy (art. 151⁸ § 2 K.p.). Wysokość takiego ryczałtu zasadniczo powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej. Ryczałt za pracę w nocy powinien odpowiadać liczbie godzin przepracowanych w nocy.

W tabeli została przedstawiona wysokość dodatków za pracę w nocy w 2024 r. obliczonych od dwukrotnie zmieniającego się wynagrodzenia minimalnego: od 1 stycznia 2024 r. i od 1 lipca 2024 r.