A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 8 (799) z dnia 10.03.2013

Zmiana rozkładu czasu pracy a wystąpienie nadgodzin

Zatrudniamy pracowników w systemie podstawowym, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 7⁰⁰ do 15⁰⁰. Jednak z uwagi na potrzeby pracodawcy, kilku pracowników od poniedziałku do środy przychodziło do pracy o wiele wcześniej (w poniedziałek i święta od 5⁰⁰, a we wtorek od 6⁰⁰, pracowali od 8 do 10 godzin). Czy praca w poniedziałek, podjęta przed planowym rozpoczęciem pracy, powinna być rozliczona jako nadgodziny ze 100% dodatkiem (w zakładzie pracy niedziela trwa od godz. 6⁰⁰ w tym dniu do godz. 6⁰⁰w poniedziałek)? Czy nadgodziny wystąpiły też we wtorek i środę?

Praca nadliczbowa występuje w sytuacji przekroczenia norm czasu pracy obowiązujących danego pracownika lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy. Istotne dla ustalenia, czy wystąpiły nadgodziny, jest pojęcie doby pracowniczej, przez którą rozumie się 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z jego rozkładem czasu pracy (art. 128 § 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

W odniesieniu do omawianej sprawy należy uznać, że zmiana godziny rozpoczęcia pracy w poniedziałek (z godz. 7⁰⁰ na 5⁰⁰) spowodowała dorozumianą zmianę rozkładu czasu pracy. Taka modyfikacja rozkładu jest dopuszczalna w sytuacjach podyktowanych szczególnymi potrzebami pracodawcy, choć, jak podkreśla Państwowa Inspekcja Pracy, powinny to być przypadki sporadyczne i uzasadnione. Ponieważ zmiana ta nastąpiła na początku tygodnia, po "weekendowej" przerwie od zakończenia ostatniej doby pracowniczej z poprzedniego tygodnia, należy przyjąć, że pracowników obowiązuje już nowa godzina rozpoczynania pracy. Ma to istotny wpływ na ustalenie nadgodzin z przekroczenia dobowego w poszczególnych dniach tygodnia. Takie nadgodziny wystąpiły w poniedziałek między godz. 13⁰⁰ a 15⁰⁰, natomiast nie należy do tych nadgodzin praca między godz. 5⁰⁰ a 7⁰⁰. Została ona bowiem podjęta zgodnie ze zmienionym rozkładem czasu pracy, w ramach doby poniedziałkowej (nie było ponownego podjęcia pracy w poprzedniej, piątkowej dobie pracowniczej).

Może natomiast zajść konieczność zrekompensowania pracy w poniedziałek, z uwagi na rozpoczęcie jej jeszcze przed godz. 6⁰⁰ tego dnia. Do tej godziny w zakładzie pracy trwała bowiem niedziela, przez którą, dla potrzeb rozliczania czasu pracy, rozumie się czas pomiędzy godz. 6⁰⁰ w niedzielę a godz. 6⁰⁰ w następnym dniu, chyba że pracodawca wyznaczył inne godziny niedzieli (art. 151⁹ § 2 K.p.). Ponadto pracownik prawdopodobnie będzie miał prawo do dodatku za pracę w nocy, pora nocna obejmuje bowiem 8 godzin wyznaczonych przez pracodawcę z przedziału godzin od 21⁰⁰ do 7⁰⁰ (art. 151⁷ i 151⁸ K.p.).

Należy podkreślić, że za pracę w niedzielę przysługuje inny dzień wolny od pracy, udzielony w terminie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, lub, w razie braku takiej możliwości, do końca danego okresu rozliczeniowego. Dopiero w razie nieudzielenia dnia wolnego w wymaganym terminie pracownik ma prawo do 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę (art. 151¹¹ K.p.).

Przykład

Pracownicy zatrudnieni w podstawowych normach czasu pracy, od poniedziałku do piątku w godz. od 7⁰⁰ do 15⁰⁰, z uwagi na uzasadnione potrzeby pracodawcy przychodzili do pracy:

w poniedziałek - w godz. od 5⁰⁰ do 15⁰⁰,
we wtorek - w godz. od 6⁰⁰ do 15⁰⁰,
w środę - w godz. od 5⁰⁰ do 15⁰⁰.

W pozostałe dni tygodnia pracownicy świadczyli pracę w godz. od 7⁰⁰ do 15⁰⁰. W zakładzie pracy obowiązuje pora nocna od godz. 22⁰⁰ do 6⁰⁰, natomiast niedziela przypada od godz. 6⁰⁰ w tym dniu do godz. 6⁰⁰w dniu następnym.

W przedstawionej sytuacji, biorąc pod uwagę ustalenia przedstawione w odpowiedzi na pytanie, należy przyjąć, że w poniedziałek wystąpiły dwie nadgodziny z przekroczenia dobowego (od 13⁰⁰do 15⁰⁰). Praca w godz. od 5⁰⁰ do 6⁰⁰ jest ponadto pracą wykonywaną w niedzielę i w porze nocnej. Wymaga to jej zrekompensowania na zasadach art. 151¹¹ i art. 151⁸ K.p. We wtorkowej dobie pracowniczej (która rozpoczęła się o godz. 5⁰⁰ w tym dniu) praca trwała 9 godzin, wystąpiła więc jedna nadgodzina dobowa (między 14⁰⁰ a 15⁰⁰). W środę wystąpiły dwie takie nadgodziny (od 13⁰⁰ do 15⁰⁰). W czwartek i piątek nadal obowiązywała godz. 5⁰⁰ jako godzina rozpoczęcia pracy, zgodnie ze zmienionym rozkładem. Praca w te dni nie została jednak podjęta w ramach poprzedniej doby pracowniczej, ani też nie przekroczono normy dobowej. Nie wystąpiły więc w tych dniach nadgodziny.