czas pracy, wymiar czasu pracy, czas pracy kierowcy, godziny nadliczbowe, praca w porze nocnej
lupa
Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
A A A

Gazeta Podatkowa nr 24 (961) z dnia 25.03.2013

Doba pracownicza i rozkład decydują o nadgodzinach

Doba pracownicza i nadgodziny to dwa pojęcia, które na gruncie prawa pracy są ze sobą ściśle powiązane. Upływ doby pracowniczej może mieć decydujący wpływ na wystąpienie nadgodzin. Podobnie wygląda sytuacja z rozkładem czasu pracy. Jego ustalenia decydują o momencie rozpoczęcia doby w rozumieniu prawa pracy, a to z kolei przekłada się na kwestię nadgodzin.


Doba pracownika na innych zasadach

Pojęcie doby w powszechnym rozumieniu odnosi się głównie do doby kalendarzowej. Próba zastosowania kalendarza przy ustalaniu doby pracowniczej jest jednak bezprzedmiotowa, bowiem definicja doby kalendarzowej na gruncie prawa pracy jest zupełnie nieprzydatna. Prawo to wypracowało swoją własną koncepcję doby, spotykaną tylko przy zatrudnieniu pracowniczym i stosowaną do rozliczania czasu pracy. Dla osób zajmujących się sprawami kadrowymi doba pracownicza w każdym przypadku oznacza 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 128 § 3 K.p.). Doba pracownicza nie musi się wcale pokrywać z dobą kalendarzową i w praktyce często mamy do czynienia z brakiem takiej rozbieżności.

Doba w rozumieniu art. 128 § 3 K.p. ma podstawowe znaczenie dla ustalenia ewentualnych przekroczeń norm czasu pracy i prawa pracownika do rekompensaty za nadgodziny. Za pracę w nadgodzinach, zgodnie z art. 151 K.p., uważa się pracę przekraczającą normy czasu pracy (8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy) oraz przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. Dokonanie ustalenia wskazanych przekroczeń następuje w określonych ramach czasowych - w odniesieniu do nadgodzin dobowych zawsze w granicach doby pracowniczej, w której miała miejsce praca ponad normę lub ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. Dlatego tak ważne jest ustalenie, kiedy rozpoczęła się i kiedy zakończyła dana doba pracownicza.

Rozkład czasu pracy przewidujący wcześniejsze rozpoczęcie pracy w następnym dniu kalendarzowym, ale w ramach tej samej doby pracowniczej, może oznaczać pracę w godzinach nadliczbowych. Jeżeli przykładowo, jednego dnia pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z harmonogramem o godzinie 600, to jego doba pracownicza trwa do godziny 600 następnego dnia. Harmonogram pracy tego pracownika nie powinien więc w tym dniu przewidywać rozpoczęcia pracy przed tą godziną. Stanowiłoby to planowanie pracy w godzinach nadliczbowych, co jest niezgodne z przepisami o czasie pracy. Należy jednak podkreślić, że nie zawsze ponowne podjęcie pracy w tej samej dobie pracowniczej będzie oznaczało wystąpienie nadgodzin. Do takiego skutku nie dojdzie, jeżeli mimo dwukrotnego podjęcia pracy w tej samej dobie pracowniczej, nie zostaną przekroczone normy czasu pracy lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy.


Sporne nadgodziny przy ruchomym rozkładzie

Ścisłe powiązanie doby pracowniczej z wystąpieniem nadgodzin nie wzbudza większych kontrowersji przy stosowaniu tzw. podstawowego systemu czasu pracy, w ramach którego pracownik świadczy pracę w sztywno określonych i stałych przedziałach czasowych. Wątpliwości pojawiają się natomiast, kiedy pracodawca, często z inicjatywy zainteresowanego pracownika, wprowadza tzw. ruchomy czas pracy. Taka organizacja czasu pracy nie została wprost uregulowana w Kodeksie pracy, choć przewiduje on indywidualny rozkład czasu pracy, w dużym stopniu odpowiadający ruchomej organizacji pracy. W jej ramach pracownik rozpoczyna pracę w ustalonym z pracodawcą przedziale czasowym (np. od godz. 800 do 1000), ale o swobodnie wybranej przez siebie godzinie. W danej dobie pracowniczej, co do zasady, wypracowuje on obowiązującą go normę lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. W konsekwencji stosowania takiego rozkładu, rozpoczynanie pracy w różnych dobach pracowniczych może następować o różnych godzinach. Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy w takich sytuacjach dochodzi do wystąpienia pracy nadliczbowej, ponieważ w ocenie tego organu na gruncie aktualnie obowiązującego prawa pracy nie jest możliwe zastosowanie ruchomego czasu pracy. W konsekwencji wzajemna relacja doby pracowniczej i nadgodzin pozostaje niezmieniona.


W razie korekty grafiku, następującej po dniu wolnym od pracy, doba pracownicza liczy się od zmienionej godziny rozpoczęcia pracy.


Inne stanowisko w sprawie nadgodzin w ruchomym rozkładzie zajmuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które uważa, że: "(…) Korzystanie przez pracownika z tzw. »ruchomego czasu pracy« w praktyce może oznaczać ponowne wykonywanie przez niego pracy w tej samej dobie, co może być postrzegane jako praca w godzinach nadliczbowych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż w takim przypadku nie występują przesłanki charakteryzujące pracę nadliczbową, tj. wydawanie przez pracodawcę polecenia wykonywania takiej pracy oraz wykonywanie jej w interesie pracodawcy (art. 151 § 1 Kodeksu pracy)…". Ministerstwo, w przeciwieństwie do PIP, nie uznaje więc za nadgodziny pracy podjętej w tej samej dobie pracowniczej i po wypracowaniu normy lub przedłużonego wymiaru dobowego, jednak na podstawie swobodnej decyzji pracownika.


Nagła zmiana godzin w grafiku

Grafik (harmonogram) czasu pracy to rozpisany na dni plan pracy danego pracownika w ramach obowiązującego go systemu i norm czasu pracy. Konieczność przygotowania takiego dokumentu występuje w niektórych systemach czasu pracy, m.in. równoważnym. Co do zmiany grafiku czasu pracy, to jest ona wprawdzie dopuszczalna, ale nie powinna być nagminnie stosowana. Co do zasady, zmian harmonogramu nie powinno się dokonywać bez istotnego powodu i z dnia na dzień. Jednak, jak wskazuje PIP, naruszenie doby pracowniczej w wyniku takiej zmiany nie wystąpi w sytuacji, gdy pracodawca w dniu przypadającym po dniu wolnym od pracy, poleca pracownikowi stawienie się w pracy o godzinie wcześniejszej niż godzina ustalona w grafiku. W takim przypadku następuje zmiana harmonogramu, a w efekcie dochodzi do ustalenia nowej godziny rozpoczęcia pracy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

www.Czas-Pracy.pl - Praca w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.KodeksPracy.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
30
31
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
KODEKS PRACY, Prawo Pracy
Vademecum Kadrowego - kompleksowo opracowane zagadnienia z prawa pracy

GOFIN PODPOWIADA - Prawo Pracy

Kompleksowe opracowania tematyczne

WSKAŹNIKI - Prawo Pracy

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.