Dopuszczalność wykonywania pracy w porze nocnej przez pracownika niepełnosprawnego

Pracujemy od poniedziałku do piątku w organizacji dwuzmianowej (pierwsza zmiana od 7⁰⁰ do 15⁰⁰, druga od 15⁰⁰ do 23⁰⁰), a pora nocna trwa od 22⁰⁰ do 6⁰⁰. Obecnie zatrudniliśmy osobę niepełnosprawną. Czy może ona wykonywać pracę na drugiej zmianie?

Pracownik niepełnosprawny, o ile nie posiada zgody lekarza lub nie jest zatrudniony przy pilnowaniu, nie może wykonywać pracy w porze nocnej. Powierzenie pracy osobie wymienionej w pytaniu na drugiej zmianie prowadzi do naruszenia tego zakazu.

Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej. Tak stanowi art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 z późn. zm.), dalej ustawy o rehabilitacji. Zakaz ten obejmuje wszystkie osoby, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:

• o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego bądź lekkiego) lub
   
• o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub
   
• o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16. roku życia.

Pora nocna nie została zdefiniowana w ustawie o rehabilitacji. Stosownie zatem do art. 66 tego aktu właściwe zastosowanie znajdują regulacje Kodeksu pracy. W myśl art. 151⁷ § 1 K.p. pora nocna obejmuje 8 godzin ustalonych w przedziale między godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰. Do wyboru ostatecznych ram czasowych uprawniony jest pracodawca, który powinien wprowadzić postanowienie w tej sprawie do układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy bądź też podać je każdemu pracownikowi w informacji o warunkach zatrudnienia. Dobrą praktyką u "małych" pracodawców jest określenie pory nocnej w obwieszczeniu o czasie pracy.

Omówionego na wstępie zakazu, zgodnie z art. 16 ustawy o rehabilitacji, nie stosuje się:

• do pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu (bez żadnych wymogów formalnych),
   
• gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Przyjmując, że nie mamy do czynienia z pracą przy pilnowaniu, w sytuacji przedstawionej w pytaniu są dwie możliwości rozwiązania problemu. Jeśli pracownik wyraża zgodę na zatrudnienie w porze nocnej, to może wystąpić z wnioskiem o skierowanie do lekarza w celu uzyskania jego zgody. Koszty badań ponosi pracodawca. Pracodawca może też dokonać zmiany pory nocnej w zakładzie na przedział od 23⁰⁰ do 7⁰⁰. Atutem tego rozwiązania jest też uniknięcie konieczności wypłacania dodatków. Należy bowiem pamiętać, że za każdą godzinę pracy w porze uznanej w zakładzie za nocną przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Praca w firmie odbywa się w systemie trzyzmianowym: I - od 7⁰⁰ do 15⁰⁰, II - od 15⁰⁰ do 23⁰⁰, III - od 23⁰⁰ do 7⁰⁰. Pora nocna w zakładzie trwa od 22⁰⁰ do 6⁰⁰.

Pracodawca zatrudnia pracownika niepełnosprawnego w stopniu lekkim na stanowisku magazyniera, który wykonuje pracę jedynie na dwóch pierwszych zmianach. Pomimo wprowadzenia powyższej zasady ochronnej pracodawca nie zapewnia zgodności organizacji pracy z obowiązującymi przepisami, gdyż ostatnia godzina pracy na drugiej zmianie przypada na porę nocną.

Gdyby ustalono w zakładzie, że pora nocna trwa od 23⁰⁰ do 7⁰⁰, to nie byłoby przeszkód aby niepełnosprawny pracownik pracował także na II zmianie.

Wspomnijmy, że osoby legitymujące się niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub umiarkowanym są objęte obniżonymi normami czasu pracy, które wynoszą 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Skróconych norm nie stosuje się do zatrudnionych przy pilnowaniu oraz posiadających zgodę lekarza na pracę w normach powszechnych.

Zwracamy uwagę! Pracodawca, który zleca pracę w porze nocnej osobie niepełnosprawnej, objętej zakazem takiej pracy, popełnia wykroczenie zagrożone karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 281 pkt 5 K.p.).