Czas pracy w 2011 roku - Dodatek do Gazety Podatkowej nr 102 (726) z dnia 23.12.2010

Praca w niedziele i święta

Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy sporadycznie wykonuje pracę w niedziele albo w święta. W jakiej wysokości przysługuje mu dodatek za tę pracę, jeśli nie otrzymał za nią innego dnia wolnego?

Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, należy zapewnić przede wszystkim inny dzień wolny od pracy:

• w zamian za pracę w niedzielę - w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli,
   
• w zamian za pracę w święto - w ciągu okresu rozliczeniowego (art. 151¹¹ § 1 K.p.).

Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w powyższym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego. W razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie - dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1 K.p. za każdą przepracowaną godzinę. Analogicznie w razie pracy w święto, gdy nie jest możliwe wykorzystanie w ciągu okresu rozliczeniowego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto.

WAŻNE!
Skutki nieudzielenia dnia wolnego za przepracowaną niedzielę lub święto, zależą od tego czy praca była świadczona w granicach normy dobowej (wymiaru dobowego), czy przekraczała tę normę lub wymiar.

W sytuacji gdy nie udzielono dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę lub święto, pracownikowi - oprócz normalnego wynagrodzenia - przysługuje:

1) 100% dodatek za każdą godzinę przepracowaną w niedzielę lub święto, zarówno wtedy gdy praca była wykonywana zgodnie z harmonogramem, jak i poza harmonogramem;

2) jeżeli praca w niedzielę lub święto przekraczała normę dobową lub wydłużony wymiar dobowy, wysokość dodatku za pracę nadliczbową zależy od tego, czy praca w tym dniu była świadczona zgodnie z harmonogramem. Jeśli była zgodna, to za każdą godzinę pracy nadliczbowej przysługuje dodatek w wysokości 50% stawki godzinowej. Jeżeli pracownik pracował ponad normę dobową albo przedłużony wymiar dobowy w niedzielę lub święto, które miały być wolne od pracy, ma prawo do dodatku w wysokości 100% stawki godzinowej;

3) jeżeli praca w niedzielę lub święto spowodowała przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, to z tego tytułu pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy przekraczającą tę normę. Dodatek z tego tytułu przysługuje niezależnie od dodatku, o którym mowa w pkt 1. Pracownik, który przekroczył normę średniotygodniową może zatem otrzymać w przypadku nieudzielania innego dnia wolnego w sumie 200% dodatek za każdą godzinę pracy w niedzielę lub święto (przy ustalaniu, czy doszło do przekroczenia normy średniotygodniowej nie uwzględnia się godzin pracy, za które przysługuje dodatek z tytułu przekroczenia normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego).

Jednocześnie przypominamy, że takie samo stanowisko w sprawie wynagrodzenia przysługującego pracownikom za pracę w niedziele i święta prezentuje Komisja Prawna Głównego Inspektora Pracy: "Przepis art. 151¹¹ K.p. zapewnia pracownikom 100% dodatek do wynagrodzenia z tytułu niezrekompensowania pracy w niedzielę lub w święto innym dniem wolnym od pracy. Jeżeli w wyniku braku takiej rekompensaty zostanie przekroczona przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługuje kolejny dodatek za pracę przekraczającą tę normę w wysokości 100% stawki godzinowej wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (art. 151¹ § 2 K.p.). W sytuacji jednak, gdy pracownik wykonywał pracę w niedziele lub święta będące dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wyniku której zostanie przekroczona dobowa norma czasu pracy, pracownikowi przysługuje za taką pracę dodatek w wysokości 50% stawki godzinowej wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (art. 151¹ § 1 pkt 2 K.p.). Przepisy kodeksowe ustanowiły bowiem dwa niezależne od siebie tytuły do otrzymania dodatku do wynagrodzenia. Oznacza to, że w takim przypadku pracownikowi powinno być wypłacone, poza normalnym wynagrodzeniem łącznie odpowiednio: 200% lub 150% wynagrodzenia, wynikającego z jego osobistego zaszeregowania z tytułu ww. dwóch autonomicznych dodatków." (źródło: www.pip.gov.pl).

Inne stanowisko wynika jednak z orzecznictwa sądowego. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05 uznał, że: "W razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 151¹¹ § 2 in fine lub § 3 K.p.". Uchwała ta nie została jednak podjęta w składzie 7 sędziów, zatem wiąże strony tylko w tej jednej sprawie.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
   
• ustawa z dnia 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. nr 4, poz. 28 ze zm.).