czas pracy, wymiar czasu pracy, czas pracy kierowcy, godziny nadliczbowe, praca w porze nocnej
lupa
A A A

Gazeta Podatkowa nr 89 (2068) z dnia 6.11.2023

Zasady ustalania harmonogramów czasu pracy

Pracownicy mogą pracować w stałym lub zmiennym rozkładzie czasu pracy, co zależy od organizacji pracy przyjętej przez pracodawcę. Dla pracujących w zmiennych rozkładach konieczne jest sporządzanie indywidualnych harmonogramów czasu pracy, uwzględniających normy czasu pracy, odpoczynki oraz wymiar czasu pracy obowiązujący w danym okresie rozliczeniowym.

Rozkłady czasu pracy

Rozkład czasu pracy określa plan pracy pracownika w danym okresie rozliczeniowym. Wskazuje on dni pracy danego pracownika, z podaniem godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy w danym dniu, a także określa dni wolne od pracy, w tym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Rozkłady czasu pracy sporządza się w oparciu o obowiązujący w danym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy.

Zgodnie z art. 129 § 3 K.p. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony - w formie pisemnej lub elektronicznej - na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej miesiąc. Pracodawca jest obowiązany przekazać pracownikowi taki rozkład czasu pracy przynajmniej na tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został on sporządzony. Przy czym zgodnie z art. 129 § 4 K.p., nie ma konieczności sporządzenia rozkładu czasu pracy, jeżeli:

  • rozkład czasu pracy pracownika wynika z prawa pracy, obwieszczenia o czasie pracy albo z umowy o pracę,
  • w porozumieniu z pracownikiem pracodawca ustali czas niezbędny do wykonania powierzonych mu zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z obowiązujących pracownika norm; w takim przypadku rozkład czasu pracy ustala pracownik,
  • na pisemny wniosek pracownika pracodawca stosuje do niego ruchomy rozkład czasu pracy,
  • na pisemny wniosek pracownika pracodawca ustali mu indywidualny rozkład czasu pracy.

Wymiar czasu pracy podstawą planowania

Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

  • mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
  • dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, tzw. dni wystających, a następnie
  • obniżając wymiar czasu pracy o 8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela.

Mowa o tym w art. 130 K.p.

W przypadku pracownika zatrudnionego na część etatu ustalony w podany sposób wymiar czasu pracy obniża się proporcjonalnie do wielkości tego etatu.

Należy zaznaczyć, że podany sposób obliczania wymiaru czasu pracy stosuje się do ogółu zatrudnionych, z wyjątkiem pracujących w ruchu ciągłym, których obowiązują regulacje odrębne zawarte w art. 138 § 3 K.p.

Sporządzanie harmonogramów

Organizatorem czasu pracy pracowników w firmie jest pracodawca. To on określa systemy i rozkłady czasu pracy. W przypadku zmiennych rozkładów sporządza też harmonogramy czasu pracy.

Przy sporządzaniu harmonogramów czasu pracy pracodawca uwzględnia obowiązujący pracownika w danym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy. W harmonogramie wskazuje dni pracy, z wyznaczeniem godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, a także dni wolne należne z innych tytułów, np. za pracę w niedzielę czy święto. Sporządzone grafiki muszą uwzględniać zapewnienie pracownikowi obowiązkowych okresów odpoczynków dobowych i tygodniowych.

Pracownik w każdej dobie ma prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku (art. 132 § 1 K.p.). Przepis gwarantujący taki odpoczynek w ramach danej doby pracowniczej nie obejmuje jednak swoim zakresem:

  • pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
  • pracowników biorących udział w akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

W tych dwóch przypadkach pracownikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku (art. 132 § 3 K.p.).

Pracownikowi w każdym tygodniu przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 133 § 1 K.p.). Odpoczynek tygodniowy powinien przypadać w niedzielę, choć w przypadkach wykonywania pracy dozwolonej w niedzielę może on przypadać w innym dniu. Przy czym niektóre grupy zatrudnionych mogą mieć skrócony okres odpoczynku tygodniowego, do nie mniej niż 24 godzin. Dotyczy to pracowników zarządzających, biorących udział w akcji ratowniczej i pracujących na zmiany (w przypadku przejścia na inną zmianę zgodnie z rozkładem).

W firmach, w których praca jest wykonywana również w niedziele, harmonogramy czasu pracy pracowników pracujących w niedziele powinny zawierać przynajmniej raz na 4 tygodnie niedzielę wolną od pracy (art. 15112 K.p.). Powołana regulacja nie precyzuje w jaki sposób pracodawca powinien dokonać wyznaczenia raz na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy. Możliwe są więc różne warianty. W kwestii wyznaczania raz na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy wypowiedział się Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z dnia 4 sierpnia 2009 r., znak GPP-459-4560-49/09/PE/RP (patrz ramka).

"Zgodnie z art. 15112 K.p. pracujący w niedziele (poza wyjątkiem określonym w art. 144 K.p.) powinien korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Wynika z tego, że zatrudniający pracownika w niedzielę w sytuacjach przewidzianych art. 15110 K.p. musi udzielić mu co najmniej jednej wolnej niedzieli w ciągu każdych czterech następujących po sobie tygodni. Art. 15112 K.p. nie precyzuje, jak liczyć te cztery tygodnie. Można więc przyjąć, że rytm, w jakim podwładnemu będzie udzielana wolna niedziela, jest niezależny od okresów rozliczeniowych i w zasadzie powinien być odnoszony do układu tygodni w roku kalendarzowym. Natomiast z uwagi na to, że ten przepis nie określa początku czterotygodniowego okresu, w jakim ma przypadać wolna niedziela, pracodawca wywiąże się z tego wymogu, jeśli w każdym dowolnie wybranym czterotygodniowym okresie będzie przypadać co najmniej jedna niedziela wolna od pracy.

(...) niedziela wolna od pracy powinna być z góry ustalona przez pracodawcę w rozkładzie czasu pracy. Ten, kto nie przestrzega tego obowiązku, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 § 1 pkt 5 K.p.).

Wymóg zapewnienia wolnej niedzieli co najmniej raz na cztery tygodnie nie dotyczy jedynie wykonujących pracę w tzw. systemie weekendowo-świątecznym (...)".

Stanowisko GIP z dnia 4 sierpnia 2009 r., znak GPP-459-4560-49/09/PE/RP

Pracownikowi, który wykonywał pracę w niedzielę lub święto, pracodawca, na podstawie art. 15111 § 1 i 2 K.p., jest obowiązany zapewnić:

  • za pracę w niedzielę - inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a jeżeli nie jest to możliwe, to do końca okresu rozliczeniowego,
  • za pracę w święto - inny dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego.

Jeżeli udzielenie dnia wolnego w podanych terminach nie jest możliwe, pracownik nabywa prawo do 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto lub w niedzielę.

Ponadto w systemach czasu pracy, które przewidują rozkład obejmujący pracę w niedziele i święta, pracownikom należy zapewnić łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, przypadających w tym okresie (art. 147 K.p.).

W przypadku gdy w firmie stosowane są dłuższe niż miesięczne okresy rozliczeniowe, dopuszczalne jest, aby liczba godzin pracy w poszczególnych miesiącach takiego okresu różniła się od nominalnego wymiaru czasu pracy, ale łącznie musi odpowiadać wymiarowi czasu pracy ustalonemu dla tego okresu rozliczeniowego.


Harmonogramy czasu pracy najczęściej sporządza się wtedy, gdy pracownicy świadczą pracę w zmiennych rozkładach lub gdy następują przejścia na inne zmiany.

Przykład 1

W firmie pracownicy wykonują pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku po 8 godzin w systemie dwuzmianowym. Pierwsza zmiana przypada na godziny od 600 do 1400, a druga od 1400 do 2200. Przechodzenie na inną zmianę odbywa się co kilka dni, a pracownicy przynajmniej raz w tygodniu mają wyznaczoną inną zmianę w pracy. Pracowników obowiązują jednomiesięczne okresy rozliczeniowe czasu pracy. Firma ze względu na liczebność załogi informacje o stosowanych systemach i rozkładach czasu pracy podaje w obwieszczeniu o czasie pracy.

Z uwagi na stosowanie systemu zmianowego i wykonywanie przez pracowników pracy po kilka dni na jednej zmianie, a następnie przejście na inną zmianę, wymagane jest sporządzanie przez pracodawcę comiesięcznych rozkładów czasu pracy dla pracowników.


Przykład 2

Pracodawca stosuje w zakładzie dla pracowników fizycznych 12-miesięczny okres rozliczeniowy, a dla pracowników administracyjnych 4-miesięczne okresy rozliczeniowe, licząc od stycznia. Wszyscy pracownicy pracują od poniedziałku do piątku po 8 godzin, w stałych godzinach rozkładowych. Postanowienia w kwestii stosowanych w zakładzie rozkładów czasu pracy zamieszczono w regulaminie pracy.

Ponieważ rozkłady czasu pracy wszystkich pracowników wynikają z przepisów prawa pracy i są stałe, pracodawca nie ma obowiązku sporządzania dla nich indywidualnych rozkładów.


Przykład 3

Pracownik świadczy pracę na pełny etat w systemie równoważnym pozwalającym na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin. Przy czym przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Praca w zakładzie jest wykonywana przez 7 dni w tygodniu. Pracownika obowiązują miesięczne okresy rozliczeniowe. Przysługują mu nieprzerwane odpoczynki: dobowy wynoszący co najmniej 11 godzin i tygodniowy wynoszący co najmniej 35 godzin. Ponadto raz na 4 tygodnie ma on prawo do niedzieli wolnej od pracy.

Przykładowy harmonogram czasu pracy pracownika na listopad 2023 r., w którym obowiązuje wymiar czasu pracy wynoszący 160 godz.:

Listopad 2023 r.
okres 1 tydzień 2 tydzień
dzień 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Śr Cz Pt So Nd Pn Wt Śr Cz Pt So Nd Pn Wt
od 6 6 6 6 W5 7 7 7
do 16 16 16 16 W5 Wn 19 19 19
godz. 10 10 10 10 12 12 12
3 tydzień 4 tydzień
15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Śr Cz Pt So Nd Pn Wt Śr Cz Pt So Nd Pn Wt Śr Cz
6 6 6 6 W5 7 7 7 7
16 16 16 16 19 19 17 17 W5
10 10 10 10 12 12 10 10

Wn - wolne za pracę w niedzielę

- wolne za pracę w święto

W5 - wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy

www.Czas-Pracy.pl - Systemy i rozkłady czasu pracy:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.KodeksPracy.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

grudzień 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
3
4
5
6
7
8
9
11
12
13
14
15
17
18
19
21
22
23
24
25
26
28
29
30
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
KODEKS PRACY, Prawo Pracy
Vademecum Kadrowego - kompleksowo opracowane zagadnienia z prawa pracy

GOFIN PODPOWIADA - Prawo Pracy

Kompleksowe opracowania tematyczne

WSKAŹNIKI - Prawo Pracy

Bieżące wskaźniki wraz z archiwum

Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.