Planowanie pracy w systemie równoważnym dla zatrudnionych przy pilnowaniu

Zatrudnimy czterech pracowników ochrony mienia w systemie równoważnym, pracujących w organizacji 24/72 godziny. Czy jest to prawidłowe?

Organizacja czasu pracy nie budzi zastrzeżeń, jednak przyjmując, że ochrona jest niezbędna całą dobę, liczba pracowników jest niewystarczająca i prowadzi do planowania pracy nadliczbowej, co jest uznawane za naruszenie przepisów o czasie pracy.

W myśl art. 137 K.p., do pracowników zatrudnionych m.in. przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 3 miesięcy, a przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych nie więcej niż do 4 miesięcy. Są to standardowe okresy, wynikające z art. 135 K.p. w związku z art. 137 K.p. Natomiast, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy okres rozliczeniowy może być przedłużony nawet do 12 miesięcy, przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Przedłużenie okresu rozliczeniowego ustala się:

w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi, albo
w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy - jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe (art. 150 K.p.).

W omawianym wariancie systemu równoważnego bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, pracownikowi przysługuje odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku tygodniowego. Powyższe zastępuje odpoczynek dobowy, który z racji wykonywania pracy przez 24 godziny bez przerwy, nie jest już możliwy. Odpoczynek tygodniowy natomiast powinien wynosić w każdym tygodniu co najmniej 35 kolejnych godzin. Ponadto pracownik pracujący w niedziele (za wyjątkiem zatrudnionego w systemie weekendowym) powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Jeżeli chodzi o liczbę godzin pracy, to niezależnie od przyjętego systemu należy przestrzegać obowiązującego wymiaru obliczonego na podstawie art. 130 K.p.

Stosowana przez pracodawcę organizacja czasu pracy - jedna pełna doba pracy, a następnie trzy kolejne doby wolne - zapewnia zachowanie wszystkich przedstawionych zasad za wyjątkiem wymiaru czasu pracy. Pozostawienie jej bez modyfikacji będzie powodować niedopracowanie lub nadpracowanie obowiązującego wymiaru. W drugim przypadku dochodzi do pracy nadliczbowej, co powoduje dodatkowe obciążenia finansowe dla pracodawcy, a ponadto narusza zakaz planowania godzin nadliczbowych. Praca ponadnormatywna jest dopuszczona tylko wyjątkowo, z powodu konieczności prowadzenia akcji ratowniczej albo usunięcia awarii, a także gdy występują szczególne potrzeby pracodawcy i jej istota jest nie do pogodzenia z czynnością planowania.

Przykład

Pracodawca zatrudnia pracowników ochrony magazynu wyrobów gotowych, wymagającego dozoru przez całą dobę, w wariancie systemu równoważnego dopuszczającego przedłużenie dniówki do 24 godzin, w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym, rozpoczynającym się o 6⁰⁰ pierwszego dnia miesiąca, a kończącym o 6⁰⁰ pierwszego dnia następnego miesiąca, co wynika z postanowień wewnętrznych.

Stan zatrudnienia obsługi dozoru wynosi 4 osoby (A, B, C, D), które pracują w stałej organizacji: 24 godziny pracy (od 6⁰⁰ do 6⁰⁰) na 72 godziny wolne. W grudniu 2013 r. plan pracy przedstawia się następująco:

dni

Śr

pracownik

Śr

Pracodawca zaplanował pracownikowi:

A − 192 godziny pracy (8 dni x 24 godz.),

B − 192 godziny pracy (8 dni x 24 godz.),

C − 168 godzin pracy (7 dni x 24 godz.),

D − 192 godziny pracy (8 dni x 24 godz.).

W każdym przypadku przekroczył zatem wymiar, który dla okresu rozliczeniowego obejmującego grudzień 2013 r. wynosi 160 godzin (40 godz. x 4 tyg. + 8 godz. x 2 dni - 8 godz. x 2 święta). Są to przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, gdyż w żadnym z przypadków nie nastąpi przekroczenie przedłużonego wymiaru dobowego. Tak więc należy je opłacić dodatkami w wysokości 100%. Ponadto wystąpiło niedozwolone planowanie pracy nadliczbowej. Powyższe jest konsekwencją tzw. niedokadrowania stanowiska. W rozpatrywanym miesiącu zapewnienie pełnej obsady przy dozorze, niewymagającej zlecania pracy nadliczbowej, wymaga co najmniej 4,65 etatu (24 godz. x 31 dni : 160 godz.).