Ruchomy czas pracy według grafiku lub na wniosek

Jedną z możliwości elastycznego zorganizowania czasu pracy jest zastosowanie ruchomego rozkładu czasu pracy, potocznie zwanego ruchomym systemem czasu pracy. W jego ramach możliwe jest rozpoczynanie pracy w poszczególnych dniach tygodnia w różnych godzinach. Godziny te wyznacza pracodawca lub pracownik - w zależności od przyjętego wariantu ruchomego rozkładu.

Ruchomy rozkład dla całej firmy

Ruchomy rozkład czasu pracy jako jedna z form organizacji pracy w danym zakładzie został prawnie usankcjonowany dopiero 23 sierpnia 2013 r. Przed tą datą elementy ruchomego systemu mogły być stosowane w ramach indywidualnego rozkładu czasu pracy, co powodowało jednak komplikacje w zakresie występowania nadgodzin. Od ubiegłego roku przepisy o ruchomym czasie pracy określają już ten typ rozkładu w sposób jednoznaczny. Zgodnie z art. 140¹ K.p. może on polegać na:

ustaleniu w rozkładzie czasu pracy różnych godzin rozpoczynania pracy w dniach, które są dla pracownika robocze,
określeniu przedziału czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu dla pracownika roboczym.

Praca w ramach ruchomego rozkładu nie może przy tym powodować naruszenia odpoczynku dobowego i tygodniowego.

Aby zastosować ruchomy system czasu pracy w danej firmie, najpierw trzeba go formalnie wprowadzić. W tym celu należy spełnić wymogi określone w art. 150 K.p. Przewiduje on dwa tryby wdrożenia ruchomego czasu pracy - z inicjatywy pracodawcy lub na wniosek pracownika. W pierwszym przypadku ruchomy rozkład czasu pracy wprowadzany jest jednostronnie, poprzez podjęcie przez pracodawcę określonych działań. Polegają one na:

wprowadzeniu zapisu o stosowaniu ruchomego rozkładu do układu zbiorowego pracy lub, jeżeli pracodawca nie jest objęty takim układem,
zawarciu porozumienia o stosowaniu powyższego rozkładu z zakładową organizacją związkową lub, w razie jej braku,
zawarciu porozumienia z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w sposób zwyczajowo przyjęty w danym zakładzie pracy (art. 150 § 3 K.p.).

W takim trybie system ruchomy można wprowadzić dla całego zakładu pracy lub dla określonych grup pracowników, bez konieczności uzyskiwania zgody lub wniosku zatrudnionych w tej sprawie. Niezależnie jednak od wprowadzenia systemu ruchomego w opisanym trybie, wniosek o jego zastosowanie może złożyć także pracownik. Co ważne, w razie zgłoszenia takiego wniosku, ruchomy rozkład proponowany przez pracownika nie musi zgadzać się z rozkładem, który został wprowadzony dla innych pracowników. Akceptacja pracodawcy dla indywidualnego wniosku oznacza, że konkretny pracownik będzie pracował w ruchomym rozkładzie wynikającym z wniosku, a nie z ruchomego grafiku ułożonego dla pozostałych pracowników.

Ponowne podjęcie pracy w tej samej dobie pracowniczej w ramach ruchomego rozkładu nie jest pracą w nadgodzinach.

System ruchomy i równoważny

Ruchomy rozkład czasu pracy może być łączony z każdym systemem czasu pracy, również z systemem równoważnym. Przewiduje on możliwość przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, m.in. do 12 godzin. Pracodawca, który chce zastosować połączenie rozkładu ruchomego z systemem równoważnym, musi jednak pamiętać o obowiązku ustalania dla pracowników rozkładów czasu pracy na okresy nie krótsze niż miesięczne. Takie rozkłady w praktyce niezbędne w systemie równoważnym, trzeba przekazywać do wiadomości pracowników na co najmniej tydzień przed rozpoczęciem ujętego w nich okresu (art. 129 § 3 K.p.). Pracownicy powinni być bowiem poinformowani nie tylko o godzinie rozpoczęcia pracy w poszczególnych dniówkach, ale również o planowanym na kolejne doby wymiarze pracy.

Należy też mieć na uwadze obowiązek zapewnienia pracownikom odpoczynku dobowego, przypadającego pomiędzy zakończeniem pracy i jej ponownym rozpoczęciem. W konsekwencji, w zależności od liczby godzin przepracowanych w dniu poprzednim, dany pracownik w kolejnym dniu może rozpocząć pracę najwcześniej po wykorzystaniu 11 godzin odpoczynku dobowego. W związku z tym maksymalne przesunięcie pory rozpoczęcia pracy w ruchomym rozkładzie w stosunku do poprzedniej dniówki roboczej może wynieść:

w razie 8-godzinnego dnia pracy - 5 godzin,
w przypadku 12-godzinnego dnia pracy - jedną godzinę.

Ruchomy rozkład nie może też naruszyć odpoczynku tygodniowego.

Porozumienie w sprawie ruchomego rozkładu czasu pracy
	Piła, dnia 10 listopada 2014 r.
Porozumienie w sprawie wprowadzenia ruchomego rozkładu czasu pracy Działając na podstawie art. 150 § 3 pkt 2 K.p. pracodawca: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "Detal" z siedzibą przy ul. Wylotowej 5 w Pile, reprezentowane przez prezesa zarządu Krystiana Moruza oraz przedstawiciele pracowników: Mirosława Kopeć, Krzysztof Doruboń i Andrzej Kawalec zgodnie ustalają, iż od dnia 1 grudnia 2014 r. w Przedsiębiorstwie Wielobranżowym "Detal" z siedzibą przy ul. Wylotowej 5 w Pile w dziale spedycji będzie obowiązywał ruchomy rozkład czasu pracy. Będzie on polegać na rozpoczynaniu pracy: w poniedziałek, środę i piątek - od godz. 7⁰⁰, we wtorek i czwartek - od godz. 6⁰⁰.
Krystian Moruz pracodawca	Mirosława Kopeć Krzysztof Doruboń Andrzej Kawalec przedstawiciele pracowników

Indywidualny wniosek o wprowadzenie ruchomego rozkładu czasu pracy
	Piła, dnia 12 listopada 2014 r.
	Pan Prezes Krystian Moruz Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "Detal" ul. Wylotowa 5, Piła
Wniosek o wprowadzenie ruchomego rozkładu czasu pracy Na podstawie art. 150 § 5 K.p. wnoszę o zastosowanie wobec mnie od 17 listopada 2014 r. ruchomego rozkładu czasu pracy polegającego na ustaleniu przedziału godzin - od godz. 6⁰⁰ do 9⁰⁰ - w którym rozpoczynałbym pracę, przy pozostawieniu mi swobody w ustaleniu godziny jej rozpoczęcia. Prośbę swą motywuję koniecznością opieki nad moją małoletnią córką Krystyną w czasie zabiegów rehabilitacyjnych*.
	Grzegorz Rutyński pracownik
* Uzasadnienie wniosku nie jest obowiązkowe.