System zadaniowy nie zwalnia z zapewnienia odpoczynku

Zatrudniamy serwisantów w zadaniowym systemie czasu pracy. W przypadku dwóch pracowników na tym stanowisku zdarza się, że pracują bardzo długo, nawet do 19 godzin na dobę (z uwagi na napięte terminy realizacji zleceń). Pracownicy ci prowadzą swoją ewidencję przepracowanych godzin. Czy w przypadku tych pracowników występuje praca nadliczbowa? Czy mamy obowiązek zapewnienia im odpoczynku dobowego?

Zadaniowy system czasu pracy cechuje się większą elastycznością w planowaniu rozkładu czasu pracy niż inne systemy. Osobą planującą jest tu pracownik - to on decyduje w jakich godzinach i w jakim wymiarze czasowym będzie wykonywał zlecone mu zadania. Pracodawca (w porozumieniu z pracownikiem) określa jedynie czas niezbędny do wykonania tych zadań (art. 140 K.p.). Trzeba przy tym pamiętać, że system zadaniowy nie uchyla obowiązku stosowania norm czasu pracy, które dla większości pracowników wynoszą 8 godzin pracy na dobę i przeciętnie 40 godzin pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Tak samo jak w innych systemach czasu pracy, również i w tym należy przestrzegać odpoczynku dobowego i tygodniowego.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu pracownicy wykonujący swoje obowiązki przez 19 godzin na dobę nie mają zachowanego co najmniej 11-godzinnego odpoczynku dobowego. Odpowiedzialność za niezapewnienie im tego odpoczynku spoczywa na pracodawcy.

Należy nadmienić, że tolerowanie wykonywania pracy w takim wymiarze czasowym, który może pozbawić pracownika zdolności psychofizycznej do świadczenia pracy, może być pośrednią przyczyną wypadku przy pracy. W razie zaistnienia takiego wypadku, w sytuacji gdy jego wystąpienie ewidentnie związane było z przemęczeniem pracownika, odpowiedzialność za niego może zostać przypisana pracodawcy.

Odnosząc się do zasygnalizowanej w pytaniu kwestii nadgodzin w systemie zadaniowym, należy stwierdzić, że wspomniany system nie wyklucza ich występowania, choć przy prawidłowo określonym zakresie zadań generalnie nie powinny one mieć miejsca.

System zadaniowy nie jest systemem nienormowanym, pracownik powinien więc wykonywać swoją pracę w ramach obowiązujących go norm czasu pracy. Ich regularne przekraczanie - z uwagi na nadmierną liczbę zadań do wykonania w porównaniu do tych norm - może generować pracę w nadgodzinach (patrz orzecznictwo w ramce).

"(...) Zlecanie pracownikowi zadań, których wykonanie w normalnym czasie pracy jest niemożliwe, trzeba (...) kwalifikować jako równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy (...). Nazwanie czasu pracy »zadaniowym« nie wyłącza stosowania przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., sygn. akt I PKN 181/99